Tycho Brahe bawił się alchemią. Rozbite naczynia szklane odkrywają jego receptury.

Artefakty z ruin średniowiecznego laboratorium ujawniają sekrety znanego naukowca.

Analiza chemiczna rozbitych naczyń należących do duńskiego astronoma XVI wieku Tycho Brahe wykazała podwyższone poziomy dziewięciu metali, informują badacze 25 lipca w czasopiśmie Heritage Science. Odkrycie oferuje kuszące wskazówki dotyczące jego pracy w alchemii, poprzedniczce współczesnej chemii.

Astronom jest być może najlepiej znany z dokonania pierwszych obserwacji supernowych oraz z tego, że był jednym z pierwszych naukowców, którzy zaproponowali, że Ziemia krąży wokół Słońca. Ale fascynował się także alchemią. Zamiast próbować przemienić złoto z mniej wartościowych elementów, opracował eliksiry, takie jak medicamenta tria — trio leków zawierających zioła i metale.

Brahe zachował swoje receptury w tajemnicy, mówi chemik Kaare Lund Rasmussen z Uniwersytetu Południowej Danii w Odense. To, co wiadomo o medicamenta tria, opiera się na relacjach z drugiej ręki.

Rasmussen przeanalizował skład chemiczny krawędzi jednego fragmentu ceramicznego oraz czterech odłamków szklanych wydobytych z laboratorium Brahe na szwedzkiej wyspie Ven. Chemik wykrył wysokie poziomy rtęci, miedzi, antymonu i złota — czterech metali, które wiadomo, że były używane w medicamenta tria.

Żaden fragment nie zawierał wszystkich czterech elementów. Niektóre z tych metali znaleziono tylko na zewnętrznych czy wewnętrznych stronach, podczas gdy inne pokrywały obydwie strony. Naczynia mogły zebrać zewnętrzne metale z przypadkowych rozprysków, albo mogły zostać umieszczone w większym naczyniu zawierającym te elemnty, mówią Rasmussen i współautor Poul Grinder-Hansen, historyk z Muzeum Narodowego Danii w Kopenhadze.

Pozostałe pięć metali — nikiel, cynk, cyna, ołów i wolfran — nie są wymienione w żadnych zachowanych receptach Brahe. Ponieważ wszystkie pięć z nich zostało znalezionych na fragmencie ceramicznym, obok miedzi i rtęci, mógł używać naczynia ceramicznego do zbierania odpadów, sugerują badacze. Cyna, ołów, nikiel i cynk były powszechnie używane w czasach renesansu, mówi Rasmussen. "Najbardziej osobliwy był wolfram."

Wolfram został pierwszy raz celowo wyizolowany w 1783 roku, niemal 200 lat po śmierci Brahe. Obecność tego metalu na fragmencie mogła być przypadkowa, mówi Rasmussen. Brahe mógł oddzielić wolfram od innego materiału nieświadomie.

Ale jest malutka szansa, że izolacja była celowa. W pierwszej połowie XVI wieku niemiecki mineralog Georgius Agricola raportował, że obecność pewnej substancji (później zidentyfikowanej jako wolfram) sprawiała trudności podczas topienia minerałów cynku. Być może Brahe badał ten problem, spekuluje Rasmussen.

Badanie jest "naprawdę intrygujące" — mówi Laure Dussubieux, chemik z Field Museum of Natural History w Chicago. Badania nad naczyniami ceramicznymi są powszechne, ponieważ często były używane jako naczynia kuchenne. "Dużo mniej pracowano nad zrozumieniem, jakie nieorganiczne substancje mogą być 'gotowane'."