Objawy nieprawidłowego wahania hormonów: Zmęczenie i obniżona energia
Jeśli ciągle czujesz, że przetrwanie całego dnia na jawie jest uciążliwe lub całkowicie wyczerpane, nawet jeśli dobrze śpisz, znasz tę walkę. Zmęczenie nie jest rzadkością. Badania przeprowadzone przez National Sleep Foundation pokazują, że Amerykanie zgłaszają uczucie senności średnio trzy dni w tygodniu, a wielu zauważa, że ma to negatywny wpływ na ich codzienne życie. Co jeszcze bardziej intrygujące: kobiety to grupa, która twierdzi, że czuje się najbardziej senna – średnio 3,4 dnia w tygodniu w porównaniu do mężczyzn, którzy zgłaszają, że czują się senni przez 2,7 dnia w tygodniu.
Dlaczego kobiety są bardziej zmęczone niż mężczyźni? To trudne pytanie, ale możemy zacząć na nie odpowiadać, przyglądając się jednej z kluczowych różnic między mężczyznami i kobietami: hormonom, czyli przekaźnikom chemicznym, które pomagają jednej części naszego ciała komunikować się z drugą.
Kilka hormonów odgrywa istotną rolę w utrzymywaniu poziomu energii i zapobieganiu zmęczeniu: tarczyca, kortyzol i hormony gonadalne (estrogen i testosteron). Hormony te są integralną częścią systemu regulacji energii organizmu, a zakłócenia w ich równowadze mogą prowadzić do chronicznego zmęczenia i innych problemów zdrowotnych, wyjaśnia dr Caroline Messer, endokrynolog w Fifth Avenue Endocrinology i założycielka Well by Messer.
Drobne, ale potężne hormony produkowane przez tarczycę – trójjodotyronina (T3) i tyroksyna (T4) – działają jak przewodniki w orkiestrze metabolicznej, regulując skuteczność przekształcania pożywienia w użyteczną energię przez organizm. Kiedy tarczyca funkcjonuje optymalnie, przez cały dzień odczuwasz stałą energię, wyjaśnia dr Messer. Jednak brak równowagi w tych hormonach może zaburzyć cały system, prowadząc do poważnych problemów energetycznych. „Na przykład niedoczynność tarczycy, charakteryzująca się niskim poziomem T3 i T4, często powoduje zmęczenie i spowolnienie, podczas gdy nadczynność tarczycy również powoduje zmęczenie, ponieważ organizm jest w zasadzie nadmiernie obciążony, co może ostatecznie prowadzić do wyczerpania” – mówi.
Kortyzol, często nazywany hormonem stresu, jest wytwarzany przez nadnercza i odgrywa kluczową rolę w reakcji organizmu na stres, zapewniając dodatkową energię potrzebną do radzenia sobie w wymagających sytuacjach. Sprawa robi się interesująca: kortyzol ma swoje ulubione miejsce. „Kiedy działa optymalnie, [kortyzol] zapewnia wystarczającą ilość energii (glukozy) w krwioobiegu, aby sprostać codziennym zadaniom i skutecznie radzić sobie ze stresem” – mówi dr Messer. „Ale podobnie jak gorączka cukrowa, która następuje później, chronicznie wysoki poziom kortyzolu może przynieść odwrotny skutek, pozostawiając uczucie wyczerpania i zmęczenia”. Z drugiej strony niewystarczająca ilość kortyzolu może prowadzić do stanu zwanego niewydolnością nadnerczy, skutkującego ciągłym zmęczeniem.
Insulina wytwarzana przez trzustkę kontroluje poziom glukozy we krwi, ułatwiając wchłanianie glukozy do komórek w celu produkcji energii, wyjaśnia Sunjya Schweig, lekarz medycyny, integracyjny lekarz rodzinny i założyciel Kalifornijskiego Centrum Medycyny Funkcjonalnej. „Kiedy wzrasta poziom glukozy we krwi, uwalniana jest insulina, która pomaga komórkom wchłonąć glukozę, obniżając poziom cukru we krwi i dostarczając energii” – mówi. „Rozregulowanie poziomu insuliny, np. w cukrzycy, może prowadzić do znacznych zaburzeń równowagi energetycznej i zmęczenia”.
Estrogen odgrywa kluczową rolę w zdrowiu kobiet, regulując cykl menstruacyjny, utrzymując gęstość kości i poprawiając dobrostan układu krążenia, wyjaśnia dr Messer. „W okresie menopauzy, kiedy spada poziom estrogenów, wiele kobiet odczuwa zmęczenie i spadek energii” – mówi. Estrogen jest także prekursorem neuroprzekaźników, takich jak serotonina, które mogą wpływać na nasz nastrój i motywację. Innymi słowy, wyższy poziom serotoniny może dać nam zastrzyk energii, a niższy poziom może wywołać odwrotny skutek.
Choć często kojarzony z mężczyznami, testosteron jest również kluczowy dla kobiet, ponieważ wspiera masę mięśniową, gęstość kości i ogólną witalność, zauważa dr Messer. Podobnie jak u mężczyzn, testosteron u kobiet może przyczyniać się do zwiększenia poziomu energii, pomagając regulować tempo metabolizmu, co może wpływać na produkcję energii. Dr Messer zauważa, że pomaga również w utrzymaniu masy mięśniowej, co może przyczynić się do wyższej podstawowej przemiany materii i potencjalnie większej ilości energii w ciągu dnia.
Kilka hormonów odgrywa kluczową rolę w tym, czy czujemy się niepotrzebnie zmęczeni. Oto, jak brak równowagi w ich poziomach może sprawić, że poczujesz się wyczerpany i pozbawiony motywacji.
Według dr Messera zaburzenia endokrynologiczne lub hormonalne często objawiają się niespecyficznymi objawami, w tym zmęczeniem. Ważne jest, aby pomyśleć o swoim śnie, aktywności i nawykach żywieniowych, ponieważ mogą one wpływać na poziom zmęczenia. Kiedy zmęczenie utrzymuje się lub jest niewyjaśnione, należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia zaburzeń endokrynologicznych. „U pacjentów ze znanymi chorobami endokrynologicznymi pojawienie się zmęczenia może sygnalizować rozwój powiązanego zaburzenia lub powikłań, dlatego w takiej sytuacji ważne jest, aby zasięgnąć porady lekarza endokrynologa” – mówi.