Is de democratie in de Verenigde Staten aan het afnemen? Dit is wat de wetenschap zegt.

De reputatie van de Verenigde Staten als een voorbeeld van democratie lijkt te eroderen.

In een eerder dit jaar gehouden peiling was bijna driekwart van de Amerikaanse respondenten het erover eens dat de democratie van het land "vroeger een goed voorbeeld was voor andere landen om te volgen, maar dat de afgelopen jaren niet meer het geval is." Mensen elders lijken hetzelfde sentiment te delen. De meerderheid van de peilingrespondenten in Canada, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Japan en Zuid-Korea was het ook eens met de stelling.

Help ons verbeteren door onze 15-vragen lezersenquête in te vullen.

Meer dan 60 procent van de Amerikaanse respondenten in een andere peiling, van december 2023, gelooft dat de democratie in Amerika gevaar loopt, afhankelijk van wie de aankomende presidentsverkiezingen wint. Republikeinse respondenten zien Democratische kandidaten als bedreigend voor het systeem en vice versa.

Nu staan de kiezers voor het dreigende spookbeeld van de aanval op het Capitool op 6 januari 2021, waarbij aanhangers van voormalig president Donald Trump probeerden de certificering van de verkiezingen van 2020 tegen te houden. De echo's van dat evenement hebben velen doen twijfelen of de verkiezing van dit jaar op 5 november vrij en eerlijk zal zijn en zal resulteren in een vreedzame machtsoverdracht.

Een belangrijke maatstaf waar politieke wetenschappers naar kijken, genaamd Varieties of Democracy, of V-Dem - dat afhankelijk is van het idee van vrije en eerlijke verkiezingen - toont een lichte daling in de gezondheid van de Amerikaanse democratie in het afgelopen decennium (SN: 11/4/16).

Politieke wetenschappers die dat instrument gebruiken, zijn het oneens over hoe ze die achteruitgang moeten interpreteren. Toch is het van cruciaal belang om vroegtijdig democratische erosie waar te nemen om de koers te kunnen corrigeren, zegt politiek wetenschapper Rachel Beatty Riedl van Cornell University. "Het is echt belangrijk om aandacht te besteden aan die kleine dalingen."

Om de staat van de Amerikaanse democratie te begrijpen, ging Science News naar experts met deze vijf vragen.

Politieke wetenschappers debatteren al lange tijd over de vraag of democratie een kwestie is van soort - een land is ofwel een democratie of niet - of een kwestie van mate.

Zo'n 30 jaar geleden betoogde politiek wetenschapper Adam Przeworski van de New York University dat democratie bestaat wanneer een zittende regering op vreedzame wijze de macht overdraagt aan de winnende partij na een verlies bij de verkiezingen.

"Democratie is een systeem waarin [zittende] regeringen verkiezingen verliezen," zegt Przeworski.

De score van de Amerikaanse liberale democratie is sinds 1900 gestaag gestegen, hoewel er dips waren. Politieke wetenschappers zijn het oneens over of een daling in de recente jaren reden tot bezorgdheid is.

De eenvoud van deze binair definitie maakt het mogelijk om deze gemakkelijk te meten, aangezien verkiezingen en de nasleep ervan gemakkelijk waarneembaar zijn. En deze lakmoestest heeft volgehouden. “Het werkt eigenlijk meestal goed,” zegt Daniel Pemstein, een politiek wetenschapper aan de North Dakota State University in Fargo.

Maar de test van Przeworski heeft beperkingen. Zelfs toen hij zijn maatregel introduceerde in de jaren 1990, had hij moeite om sommige landen te classificeren - Botswana bijvoorbeeld. "Botswana was en is nog steeds een land waar sprake is van relatieve vrijheid, persvrijheid, vakbondsvrijheid. Er zijn regelmatige verkiezingen. Verkiezingen worden door geen enkele waarnemer in twijfel getrokken, en toch wint steeds dezelfde partij," zegt Przeworski. “Dus er was geen manier voor ons om te vertellen wat er zou gebeuren als zij verliezen. Zouden zij de nederlaag accepteren of zouden zij de nederlaag niet accepteren?”

Vandaag de dag laat de maatstaf van Przeworski zien dat zulke moeilijk te classificeren landen in aantal toenemen, wat hij toeschrijft aan een mondiale trend weg van de democratie. Maar, erkent hij, dergelijke kleine verschuivingen zijn moeilijk vast te leggen met een binaire maatstaf.

Vele politieke wetenschappers vertrouwen op metrieken die democratie behandelen als bestaande langs een continuüm. Het V-Dem project stelt onderzoekers en beleidsmakers in staat om het systeem van bestuur van een land langs verschillende dimensies te evalueren, waaronder het niveau van ongelijkheid, of burgers zich gehoord voelen, en de aanwezigheid en kracht van checks and balances-systemen.

All deze maatregelen bouwen voort op de parlementaire democratie, zegt Michael Coppedge van de Universiteit van Notre Dame in Indiana en een hoofdonderzoeker voor het project. Het electorale democratie-index van V-Dem concentreert zich op de verkiezingsperiode, inclusief vrije en eerlijke verkiezingen en andere voorwaarden rondom het evenement, zoals persvrijheid, respect voor burgerlijke vrijheden, het recht om zich te organiseren en algemeen kiesrecht.

De strengere en breed gebruikte V-Dem index van "liberale democratie" omvat die factoren en voegt een nauwkeurige blik toe op de jaren tussen de verkiezingen, met name het checks and balances-systeem van een land.

Het systeem dat V-Dem gebruikt om de gezondheid van de democratie te meten, omvat enige subjectiviteit. Politieke wetenschappers over de hele wereld geven beoordelingen voor vragen over bestuur, zoals die met betrekking tot verkiezingsgeweld en -interferentie, respect van de uitvoerende macht voor de grondwet en onpartijdigheid onder overheidsfunctionarissen. Hun antwoorden variëren van 0 voor het slechtste gedrag tot 5 voor het beste. V-Dem-onderzoekers gebruiken die antwoorden vervolgen om scores te berekenen, variërend van 0 tot 1 (meest democratisch), voor elke index die het volgt, waaronder electorale en liberale democratie.

De politieke wetenschappers hoeven de redenering achter elke beoordeling niet uit te leggen, maar analisten kunnen kijken naar welke scores in de vragenlijst in de loop der tijd zijn veranderd om een idee te krijgen van hun denkproces, zegt Coppedge. "Onze gegevens zijn zeer geschikt om veranderingen binnen landen in de tijd bij te houden."

In de Verenigde Staten is de score voor liberale democratie sinds 1900, het eerste jaar in de index, aanzienlijk gestegen. Maar de scores zijn recentelijk gedaald, van 0,85 in 2015 tot 0,77 in 2023. De afname in scores is gekoppeld aan enquêteantwoorden in verband met geweld rond verkiezingen, percepties dat oppositiepartijen geen toezicht kunnen houden op de regerende partij, en verzwakte controlemechanismen. Coppedge noemt verschillende gebeurtenissen van de afgelopen jaren die kunnen helpen verklaren wat de deskundige beoordelaars dachten, waaronder pogingen in sommige staten om veroordeelden te verhinderen te stemmen, zelfs nadat ze hun straf hebben uitgezeten, en partijdige inspanningen om kandidaten voor het Hooggerechtshof tegen te houden.

Vele politieke wetenschappers beschouwen de gewelddadige gebeurtenissen van 6 januari 2021 als bijzonder verontrustend. Op die dag bestormden Trump-aanhangers die weigerden de verkiezingsoverwinning van president Joe Biden in november te accepteren het Capitool om de verkiezingsresultaten omver te werpen. "Dat is een vrij duidelijke poging om de democratie te ondermijnen," aldus Coppedge.

De score van de Verenigde Staten voor liberale democratie blijft gelijk aan landen zoals het Verenigd Koninkrijk, dat in 2023 ook een score van 0,77 had, en Canada, dat een score van 0,76 had. Maar onderzoekers zoals Riedl zeggen dat zelfs kleine dalingen in scores ernstige aandacht rechtvaardigen omdat precies vaststellen wanneer een land begint af te glijden naar autoritarisme uitdagend maar cruciaal is om verdere achteruitgang te voorkomen. En de daling in de Verenigde Staten maakt deel uit van een grotere mondiale verschuiving naar autoritarisme in het afgelopen decennium, beweerden V-Dem-onderzoekers in hun jaarverslag van 2024. Meer dan 70 procent van de wereldbevolking, of 5,7 miljard mensen, leefde in autoritaire regimes in 2023 in vergelijking met 50 procent in 2003, ontdekte het team.

Basisscores voor electorale democratie bieden verder bewijs van een mondiale achteruitgang van de democratie. In 2003 waren 11 landen bezig met autocratisering. In 2023 was dat aantal bijna verviervoudigd tot 42.

Maar sommige onderzoekers betwijfelen deze bevindingen. Eerder dit jaar ontdekten een paar politieke wetenschappers dat er geen wereldwijde trend van achteruitgang is. Andrew Little van de Universiteit van Californië, Berkeley en Anne Meng van de Universiteit van Virginia in Charlottesville kwantificeerden ogenschijnlijk objectieve maatregelen van democratie (in tegenstelling tot de meer subjectieve V-Dem-index), waaronder Przeworski's maatstaf voor zittende verliezen bij de stembusgang, alsmede uitvoerende beperkingen en aanvallen op de pers.

Er zijn meer dan 200 landen in de wereld en op een gegeven moment zijn er enkele, zoals Hongarije en Venezuela nu, die democratische terugval ondergaan. Maar dat maakt nog geen trend, schreven Meng en Little in april in PS: Political Science & Politics. "De veelgehoorde claim dat we ons in een periode van massale wereldwijde democratische achteruitgang bevinden, wordt niet duidelijk ondersteund door empirisch bewijs."

Meng en Little onthouden zich van commentaar op of de Verenigde Staten zich in een periode van democratische achteruitgang bevinden. Maar ze speculeren dat intensieve mediaberichtgeving over de zogenaamde achteruitgang het oordeel van experts, zoals de beoordelaars van V-Dem, zou kunnen beïnvloeden. Maar Coppedge en zijn team zeggen dat ze weinig tot geen bewijs hebben gevonden van een dergelijke bevooroordeeldheid.

Vier soorten bedreigingen - polarisatie, conflicten over wie erbij hoort, economische ongelijkheid en machtsvergroting van de uitvoerende macht (presidentiële overschrijding) - hebben de democratie in de Verenigde Staten op verschillende momenten in de geschiedenis bedreigd, volgens de politieke wetenschappers Suzanne Mettler van de Cornell Universiteit en Robert Lieberman van de Johns Hopkins Universiteit. Hier is een overzicht van de eerdere aanrakingen van het land met autoritarisme, beschreven in het boek van Mettler en Lieberman uit 2020, Four Threats.

Ongeacht hoe men wereldwijde trends berekent of interpreteert, zijn de kansen dat de Verenigde Staten veranderen in een autocratie uiterst laag, betoogde politiek wetenschapper Daniel Treisman van de UCLA in 2023 in Comparative Political Studies. V-Dem-gegevens suggereren dat zowel rijkdom als duurzaamheid een democratisch land beschermen tegen terugval naar autoritarisme. Geen enkele democratie in de dataset die langer dan 43 jaar heeft overleefd, is ooit mislukt, merkt Treisman op.

Het werk van Treisman bouwt voort op de langdurige observatie van politicologen dat kapitalisme, en de rijkdom die een dergelijk systeem genereert, verbonden is met democratie. Maar trends van de afgelopen decennia suggereren dat de link wellicht zwakker wordt, betoogden Riedl en collega's in een preprint uit 2023 in World Politics.

Treisman nam landen die gedemocratiseerd zijn in de afgelopen decennia niet op, en hij hanteerde een beperkte benadering om het proces van autocratisering te begrijpen, zegt Riedl. "Treisman en anderen neigen zich te richten op volledige regimeverandering, democratische dood, wat inderdaad zeer zeldzaam is."

Subtielere maatregelen die kijken naar de verzwakking van democratische systemen schetsen een genuanceerder beeld. Het team van Riedl analyseerde meer dan 100 gevallen van democratische erosie in alle landen in de V-Dem dataset sinds 1990. Achtendertig van de 202 landen in de dataset hadden statistisch significante dalingen in democratische scores. Ongeveer de helft van die landen overschreed de welvaartsniveaus waarvan werd gedacht dat ze beschermen tegen dergelijke erosie.

Politicologen hebben meestal gefocust op krachten die democratieën stabiliseren in kapitalistische samenlevingen, zoals welvaart, onderwijs en arbeid, zegt Riedl. Maar er is minder aandacht besteed aan de destabiliserende krachten van kapitalisme, met name de endemische ongelijkheid. Die ongelijkheid, gekoppeld aan polarisatie - zowel een oorzaak als gevolg van achteruitgang - helpt populistische leiders te promoten die beloven het systeem te laten werken voor gewone mensen, ongeacht of de voorgestelde oplossingen in overeenstemming zijn met democratische principes, zegt Riedl. Dergelijke populistische leiders kunnen aan de macht komen via legitieme verkiezingen, maar vervolgens autocratische agenda's nastreven door systemen van checks and balances te verzwakken.

Zo leek Hongarije een stabiele democratie tijdens de jaren 1990 en 2000, met liberale democratische scores boven de 0,7. Die scores begonnen te dalen toen Viktor Orbán in 2010 premier werd, en zakten naar iets meer dan 0,3 in 2023. Orbán heeft jarenlang geprobeerd de onafhankelijkheid van de rechtbanken te ondermijnen, door de rechterlijke macht onder controle van de regeringspartij te brengen, de rechtbanken te vullen met partijdige rechters en de termijnlimieten van rechters te verlengen.

"Het veranderen van de samenstelling van de rechtbanken is een zeer significante route naar autoritarisme," zegt Riedl.

In de Verenigde Staten kunnen vier factoren democratische achteruitgang uitlokken, schreven politicologen Suzanne Mettler van Cornell University en Robert Lieberman van Johns Hopkins University in maart in de Annals of the American Academy of Political and Social Science. Die factoren zijn polarisatie, conflicten over het gevoel van ergens bij te horen, economische ongelijkheid en machtsuitbreiding van de uitvoerende macht.

De gebeurtenissen in januari 2021, waarin al deze factoren voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis samenkwamen, vormden een bijzonder verontrustende bedreiging omdat het ingaat tegen de basisprincipes van democratie van Przeworski, zegt Mettler. "Je moet de uitkomst accepteren en de winnaar laten regeren. En als je daarvan afwijkt, heb je gewoonweg geen democratie."

Het identificeren en gebruiken van veerkrachtspunten, zoals de rechtbanken, wetgeving of een dynamische onafhankelijke pers, zijn cruciaal voor het versterken van democratie, volgens experts.

In Brazilië bijvoorbeeld oordeelden de rechtbanken dat voormalig president Jair Bolsonaro zijn macht misbruikte toen hij, zonder bewijs, beweerde dat het verkiezingssysteem van het land gemanipuleerd was vóór zijn verlies in 2022 aan Luiz Inácio Lula da Silva. In juni 2023 blokkeerden rechters Bolsonaro om zich verkiesbaar te stellen tot 2030.

Zelfs wanneer kiezers geloven dat checks and balances zwak zijn, kunnen hun stemmen, in combinatie met een krachtige media, dreigingen afweren, zegt Riedl. In 2023 was zij medeauteur van 15 diepgaande casestudies van landen die tekenen van autocratisering vertoonden voor de U.S. Agency for International Development.

Zuid-Korea toont bijvoorbeeld de noodzaak van voortdurende waakzaamheid. Het land herstelde zich van een autocratische wending in het afgelopen decennium, maar blijft schommelen tussen democratische achteruitgang en herstel, volgens het V-Dem project.

De score van het land ging van 0,6 in 2014 naar 0,8 enkele jaren later, mede als gevolg van intensieve media-aandacht en berichtgeving over de centrale rol van toenmalig president Park Geun-hye in een massaal corruptieschandaal. Die berichtgeving leidde tot maandenlange kaarslichtprotesten waarbij werd opgeroepen tot de afzetting van Park. Het onafhankelijke Nationale Assemblee van het land zette Park af in december 2016. In maart 2017 bevestigden de rechtbanken de afzetting en dwongen Park af te treden. Recente rapporten tonen echter aan dat de scores van het land nu weer in de range van 0,6 liggen vanwege de bestraffing door de huidige regering van leden van de vorige presidentiële administratie.

De Verenigde Staten heeft sterke punten van democratische veerkracht, zegt Coppedge. Dat omvat krachtige, onafhankelijke mediakanalen en maatschappelijke organisaties, intense concurrentie tussen politieke partijen, en betrokkenheid van het publiek op alle niveaus in het proces, of het nu gaat om het leren over standpunten van kandidaten, het ondersteunen van kandidaten door middel van acties zoals het canvassen en telefonisch bankieren en, het allerbelangrijkste, stemmen.

"Instituten en regeringsleiders," zegt Riedl, "kunnen worden gemachtigd om agenten van de democratie te zijn wanneer ze die duw van onderaf krijgen."