Waarom het vinden van vogelgriep in een Amerikaans varken voor het eerst nieuwe zorgen baart

Ten minste één varken heeft vogelgriep opgepikt te midden van een uitbraak in pluimvee op een achtertuinboerderij in centraal Oregon.

Hoewel de infectie tot nu toe beperkt lijkt tot één boerderij, heeft de ontdekking nieuwe alarmbellen doen rinkelen dankzij de rol van varkens als een soort mengpot voor influenzavirussen, die mogelijk leiden tot genetische mutaties die mensen in gevaar kunnen brengen.

Dit is wat we tot nu toe weten over de zaak en mogelijke risico's.

Voor het eerst is in de Verenigde Staten een varken besmet met dit type vogelgriep, dat H5N1 wordt genoemd, zo kondigde het Amerikaanse Ministerie van Landbouw aan op 30 oktober. Een necropsie van het varken, een van de vijf op de boerderij, toonde aan dat het dier tekenen van het virus had door het hele lichaam, volgens een nieuwsbericht van STAT. Twee anderen vertoonden geen tekenen van het virus en de resultaten voor de overige twee varkens zijn nog in afwachting.

Andere dieren op de boerderij, waaronder schapen en geiten, staan onder quarantaine om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Aangezien geen van de varkens bedoeld was voor commerciële voeding, maken de USDA-functionarissen zich geen zorgen over de Amerikaanse varkensvleesvoorziening. Toch komt het nieuws op een moment dat H5N1 blijft circuleren onder wilde vogels en zoogdieren, en een uitbraak onder Amerikaanse melkkoeien blijft groeien.

Op dit moment zijn er meer vragen dan antwoorden over de zaak, waaronder hoe het varken geïnfecteerd is geraakt en of het virus een bedreiging vormt om op een dag van varken tot varken te verspreiden op grotere boerderijen. Maar varkens vormen een bijzondere bedreiging als het gaat om influenza - een bedreiging die zorgen oproept over hoe H5N1 varkens en ook mensen zou kunnen beïnvloeden.

Het risico voor mensen komt voort uit het langdurige bestaan van varkens als griep "mengvaten". Influenzavirussen dringen cellen binnen door zich te hechten aan een suiker genaamd sialinezuur. Virussen van vogels en mensen hechten zich doorgaans vast aan verschillende soorten van deze sialinezuurreceptoren. Als gevolg daarvan zijn vogelgriepen meestal niet erg goed in het besmetten van mensen, en vice versa.

Maar varkens hebben zowel vogelachtige als menselijke receptoren, waardoor ze vatbaar zijn voor niet alleen varkensspecifieke griepvirussen, maar ook voor virussen van vogels en mensen. Als een vogelvirus en een menselijk virus dezelfde varken zouden infecteren, biedt dit een kans voor de virussen om genen uit te wisselen in een proces dat reassortering wordt genoemd. Dat kan aviaire griepen helpen aanpassen op een manier die ze beter maakt in het besmetten van mensen, met soms verwoestende gevolgen.

Er wordt vermoed dat varkens de bron waren van de stam achter de grieppandemie van 1918. En de "varkensgriep" pandemie van 2009 begon bij varkens. Een reassorteringsevenement kan ook hebben plaatsgevonden voorafgaand aan de lopende uitbraak onder runderen.

Deskundigen in de Verenigde Staten houden H5N1 nauwlettend in de gaten sinds het begon met zijn infiltratie in het land in 2022. Naarmate zoogdieren van wilde vossen en zeezoogdieren tot melkkoeien ziek werden, hebben onderzoekers viraal genetisch materiaal uit dierlijke monsters onderzocht op mutaties die zouden kunnen betekenen dat het virus zich aanpast om zich van zoogdier tot zoogdier te verspreiden in plaats van naar zoogdieren van wilde vogels of pluimvee.

Tot nu toe zijn enkele veranderingen die helpen bij aviaire oorsprongvirussen zich te vermenigvuldigen in menselijke cellen opgedoken in virussen die circuleren onder dieren, waaronder zeeleeuwen en runderen, evenals enkele geïsoleerde gevallen bij boeren die zijn blootgesteld aan melkkoeien. Maar er moeten nog een hele reeks andere veranderingen plaatsvinden om aviaire griepen te laten overspringen naar de soortenbarrière en efficiënt te verspreiden onder mensen. Dat omvat het ontwijken van delen van ons immuunsysteem en overschakelen op het gebruik van menselijke sialinezuurreceptoren in plaats van vogelversies om binnen te dringen in cellen (er is geen overtuigend bewijs of dat is gebeurd).

Deze eigenschappen kunnen samenkomen wanneer griepvirussen genen uitwisselen in varkens. Hoewel H5N1-virussen historisch slecht hebben verspreid onder varkens, zijn varkens vatbaar voor op zijn minst sommige versies van H5N1 uit de voortdurende uitbraak, meldden onderzoekers in de april-editie van Emerging Infectious Diseases.

Voorlopig, met slechts één varken op één boerderij met een bevestigde infectie, blijft de dreiging van een uitbraak onder mensen theoretisch. Maar als H5N1 ooit zou overspringen naar meer varkens op grotere boerderijen, zou het risico op een menselijke pandemie veel zorgwekkender kunnen zijn.