Een ingebouwde zakbeschermer voorkomt dat zaagvissen 'zwaardvechten' in de baarmoeder

Kleine tandzaagvissen ontwikkelen hun kenmerkende, lange, tand beklede snuit al in de baarmoeder. De naaldscherpe tanden zitten in een gespecialiseerde schede die voorkomt dat de stralen hun moeder en broers en zussen tijdens de dracht en geboorte opensnijden. Nu hebben wetenschappers hun eerste close-up blik geworpen op deze ingebouwde zakbeschermer.

“Het is iets gaafs dat Moeder Natuur heeft bedacht om mama te beschermen tegen die verkalkte tanden en broers en zussen te beschermen tegen zwaardvechten in de baarmoeder,” zegt visbioloog Gregg Poulakis van de Florida Fish and Wildlife Conservation Commission in Charlotte Harbor.

Observaties van baby zaagvissen en laboratoriumanalyse van weefselmonsters hebben onthuld dat de schede een taaie, gelaagde "tweede huid" is die binnen ongeveer vier dagen na de geboorte afschilfert, melden Poulakis en collega's op 28 mei in Fishery Bulletin. De bevinding weerlegt een lang aangehouden veronderstelling dat de schede een fragiel, geleiachtig membraan was.

“Ik denk dat veel van de beschrijvingen in het verleden gebaseerd zijn op het feit dat mensen ze alleen op foto's hebben gezien,” zegt Dean Grubbs, een visecoloog aan het Coastal and Marine Laboratory van de Florida State University in St. Teresa die niet betrokken was bij het werk. “Het is een belangrijke structuur ... zoals je zou verwachten dat het zou zijn als het die echt scherpe punten zou moeten schilden.”

De soort, Pristis pectinata, wordt voornamelijk aangetroffen in wateren voor de kust van Zuid-Florida en de westelijke Bahama's. De rog is zo zeldzaam dat het Poulakis en collega's 18 jaar van bijna maandelijkse onderzoeksreizen kostte om een handvol schedeweefselmonsters te verzamelen.

De schede voelt aan als paraffinewas, zegt Poulakis: stevig, maar met een lichte meegeving. "Je kunt het er niet afpellen."

Een combinatie van histologie, scanning-elektronenmicroscopie, micro-CT en elementanalyse van de monsters toont aan dat de schede twee weefsellagen heeft die lijken op een epidermis en een dermis, evenals eiwitten die eruit zien als keratine, reticuline en collageen. Dit suggereert dat de schede een tweede huid is, maar de onderzoekers benadrukken dat er meer werk nodig is om te bevestigen dat dit is wat ze zien.

Het onderzoek biedt meer inzicht in de levensgeschiedenis van de kleine tandzaagvis, die ernstig bedreigd is door verlies van leefgebied en per ongeluk verstrikt raken in visnetten. Wetenschappers waren voorzichtig optimistisch begonnen te denken dat de kleine tandzaagvissen op het punt stonden een comeback te maken, zegt Poulakis. Maar dat ontluikende herstel wordt nu bedreigd door een voortdurende, mysterieuze sterfte in de Lower Keys van Florida. Tientallen zaagvissen zijn gestorven, en Poulakis en anderen proberen te achterhalen waarom.

“Het is ontmoedigend als er zoiets gebeurt en het doet ons een stapje terug doen,” zegt Poulakis. “We nemen veel monsters die ons zullen helpen meer te leren over de soort na dit sterftegebeuren.”