Niet alle culturen waarderen geluk meer dan andere aspecten van welzijn

Voor het zevende jaar op rij hebben de Finnen de eerste plaats ingenomen als het gelukkigste volk ter wereld. Dat blijkt uit het World Happiness Report 2024, uitgebracht op 20 maart. Zoals gewoonlijk staan de overige Noordse landen - Denemarken, IJsland, Zweden en Noorwegen - allemaal in de top 10.

Bijna elk jaar sinds de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 20 maart uitriep tot Internationale Dag van het Geluk in 2012, heeft een consortium van internationale instanties deze geluksranglijsten uitgegeven, samen met gedetailleerde rapporten over welzijn. De ranglijsten geven landen een manier om nationaal succes te meten - en beleid te ontwikkelen dat het welzijn bevordert - naast economische maatstaven zoals het bruto binnenlands product, dat meer groei aanmoedigt dan de planeet aankan.

Maar hoewel er voordelen kunnen zijn aan het overstappen van standaard economische factoren als graadmeters voor het succes van een land, is de definitie van geluk niet noodzakelijkerwijs overal ter wereld dezelfde.

Cultuur kan beïnvloeden hoe mensen in verschillende landen reageren op geluksonderzoeken, zegt macropsycholoog Kuba Krys van de Poolse Academie van Wetenschappen in Warschau, die niet betrokken is bij het rapport. "We moeten voorzichtig zijn met het doen van grote uitspraken op basis van dergelijke vergelijkingen."

Bovendien kan het concept van geluk, zoals het momenteel wordt gedefinieerd en begrepen, lijden onder een westerse bias, een verschijnsel dat veel voorkomt in samenlevingen die sociale wetenschappers aanduiden als WEIRD - Westers, opgeleid, industrieel, rijk en democratisch, zegt Krys.

De rangschikkingen in het geluksrapport zijn gebaseerd op reacties op één vraag in de Gallup World Poll: "Stel je een ladder voor met treden genummerd van 0 onderaan tot 10 bovenaan. Stel dat we zeggen dat de bovenkant van de ladder het best mogelijke leven voor jou vertegenwoordigt, en de onderkant van de ladder het slechtst mogelijke leven voor jou. Op welke trede van de ladder zou je zeggen dat je je persoonlijk op dit moment bevindt?"

Finse respondenten staan gemiddeld net onder de achtste tree. Amerikaanse respondenten staan ongeveer een tree lager, wat hen op de 23ste plaats brengt. Mensen in Afghanistan hebben daarentegen de tweede trede nog niet bereikt.

Maar Krys en andere onderzoekers vragen zich af of dergelijke scores zinvol kunnen worden vergeleken tussen landen. Zo vonden onderzoekers die 200 mensen in Tanzania, een laag scorend land, vroegen hoe zij hun tree kozen, dat iets meer dan een derde, voornamelijk mensen met een beperkte formele opleiding, de vraag niet begrepen.

"Begrijpen mensen die voornamelijk een 7e leerjaar onderwijs hebben gevolgd het westerse concept van het rangschikken van je levenservaring op een lineaire schaal?" vraagt Kaufman, een internationale ontwikkelingsconsultant in Chicago. "Het antwoord is: 'Nee, dat doen ze niet.'"

Daarnaast merkt persoonlijkheids- en cultuurpsycholoog Mohsen Joshanloo op dat veel mensen, vooral buiten het Westen, bang zijn dat het toegeven aan een hoog niveau van geluk iets slechts kan veroorzaken. Die angst kan hun scores op een gestandaardiseerde enquête verlagen, zo toont zijn onderzoek aan.

"Angst voor geluk is heel reëel en beïnvloedt hoe mensen over de hele wereld hun geluk ervaren en uitdrukken en vragen over hun geluk beantwoorden," zegt Joshanloo, van Keimyung University in Daegu, Zuid-Korea.

Op dezelfde manier toont onderzoek van Krys aan dat niet iedereen het maximale geluk nastreeft. Zijn team bekeek de enquêtereacties van bijna 13.000 mensen in 49 landen. In plaats van vanuit hun eigen perspectief te reageren, werd respondenten gevraagd te beoordelen in hoeverre een "ideale of perfecte persoon" het eens zou zijn met verschillende uitspraken die geluk weerspiegelen.

Voorbeelduitspraken waren: "Op de meeste manieren is mijn leven dichtbij mijn ideaal," en "De omstandigheden van mijn leven zijn uitstekend." De antwoorden varieerden van 1 voor "beschrijft hem/haar helemaal niet" tot 9 voor "beschrijft hem/haar exact."

Ideal happiness varied widely by country, Krys and colleagues found. In Germany and Iceland, roughly 85 percent of participants responded that ideal happiness equated with scores of 7 and higher. But in Bhutan, Ghana, Nigeria, Japan and Pakistan, 70 percent or more of the respondents selected a lower ideal, the team reported in February in Perspectives on Psychological Science.  

“We Westerners, we are driven by the maximization principle,” Krys says. “We want more of everything. It’s not universal.”

Theoretically, researchers could adjust rankings to reflect a culture’s ideal level of happiness. Perhaps Japan’s score of 6 on the ladder of happiness is really a point higher, or the United States’ score of 6.7 is really a point lower. But such a singular focus on happiness is itself problematic, Krys says.  

Non-Westerners often place greater emphasis on other aspects of a good life, such as harmony, spirituality or meaning, research shows. And sometimes scores in one category conflict with scores in another. For example, poor countries that score low in happiness often score high in meaning in life, researchers reported in 2014 in the Journal of Research in Personality. The reverse held true for wealthier nations.

Researchers who work on the World Happiness Report are actively researching other measures of well-being that are potentially more widely applicable, says Lara Aknin, a social psychologist at Simon Fraser University in Burnaby, Canada, and a report co-editor.

In 2022, the report researchers explored the concepts of balance and harmony by zooming in on questions related to those concepts in the 2020 Gallup World Poll. People worldwide value those concepts, the team found. And with few exceptions, people everywhere tended to prefer a calm life over an exciting one.

“The findings … suggest that many people worldwide, not just those beyond North America, experience and prefer balance and harmony,” Aknin says.   

Krys and others say that the solution is not to get rid of happiness rankings. Instead, they would like the report’s authors to issue a larger variety of well-being rankings. “Happiness is the Holy Grail in the World Happiness Report,” Krys says. “But happiness is not the universal, sole … aim of people’s lives.”